Cada parroquia do Concello de Dumbría ten unha data adicada ao seu patrón. Namentres, durante os meses estivais é cando se concentra o maior número de celebracións de diversa tipoloxía destacando as festas patronais, o entroido, a festa da familia ou a festa da praia.

CALENDARIO DE FESTAS DO CONCELLO DE DUMBRÍA 2023

XANEIRO

• 6 DÍA DE REIS

FEBREIRO

•  ENTROIDO DE DUMBRÍA

MARZO

• 19 SAN XOSÉ en San Crimenzo e Santa Uxía.

ABRIL

•  XOVES SANTO
•  VENRES SANTO

MAIO

XUÑO

• 24 SAN XOÁN en Olveira e Berdeogas
• 29 SAN PEDRO en Buxantes

XULLO

AGOSTO

• Primeiro fin de semana  FESTA DA PRAIA no Ézaro
• 7 SAN MAMEDE en Salgueiros
• 15 ASUNCIÓN
• 26-27 O CARME de Dumbría

SETEMBRO

• 8 VIRXE DAS NEVES de Buxantes
• 12 SANTA UXÍA
• 12-13 NOSA SEÑORA DO MAR no Ézaro

OUTUBRO

• 12 HISPANIDADE

NOVEMBRO

• 1 DÍA DE TODOS OS SANTOS
• 11 SAN MARTIÑO en Olveira
• 29 SAN SADURNIÑO no Ézaro

DECEMBRO

• 6 CONSTITUCIÓN
• 8 INMACULADA CONCEPCIÓN
• 10 SANTA BAIA en Dumbría
• 13 SANTA LUCÍA en Berdeogas
• 25 NADAL

#DumbríaéPatrimonio #DumbríaéTurismo #Dumbríaestádefesta

❞𝙈𝙪𝙡𝙡𝙚𝙧𝙚𝙨, 𝙢𝙚𝙢𝙤𝙧𝙞𝙖 𝙚 𝙙𝙞𝙜𝙣𝙞𝙙𝙖𝙙𝙚❞. 𝙐𝙣𝙝𝙖 𝙭𝙤𝙧𝙣𝙖𝙙𝙖 𝙘𝙤𝙣𝙢𝙚𝙢𝙤𝙧𝙖𝙩𝙞𝙫𝙖 𝙙𝙖 𝙥𝙧𝙞𝙢𝙚𝙞𝙧𝙖 𝙫𝙞𝙖𝙭𝙚 𝙙𝙚 𝙍𝙪𝙩𝙝 𝙈𝙖𝙩𝙞𝙡𝙙𝙖 𝘼𝙣𝙙𝙚𝙧𝙨𝙤𝙣 𝙖́ 𝘾𝙤𝙨𝙩𝙖 𝙙𝙖 𝙈𝙤𝙧𝙩𝙚

Dumbría conmemorou o pasado sábado, 23 de novembro, no Ézaro o centenario do paso de Ruth Matilda Anderson por Galicia.

Ruth Matilda Anderson, etnógrafa e fotógrafa na Hispanic Society of America, viaxou a España e á Costa da Morte fai un século. Esta viaxe levouna a coñecer e fotografar xentes, lugares e oficios do noso concello, conformando así unha importante memoria que chega ata os nosos días.

A xornada serveu para mirar ao no pasado reivindicando o importante papel da muller galega na construción da sociedade que hoxe coñecemos. Unha xornada na que, ao longo de todo o día, diferentes profesionais e a propia veciñanza tomaron o relevo de Ruth Matilda para rememorar a Dumbría do primeiro terzo do século pasado. Participaron:

𝑨𝒍𝒃𝒂 𝑹𝒐𝒅𝒓𝒊́𝒈𝒖𝒆𝒛 Tradutora e editora técnica en Afundación. Integrante do Grupo de Investigación en Tradución e Paratradución (T&P) da Universidade de Vigo. Profesora visitante na Universidade de Kent en Canterbury e na University College Dublin.

𝑨𝒏𝒂 𝑪𝒂𝒃𝒂𝒏𝒂 Profesora titular do Departamento de Historia da USC. Integrante do Grupo de Investigación Histagra e do Centro de Investigación Interuniversitario das Paisaxes Atlánticas Culturais (CISPAC).

𝑷𝒂𝒕𝒓𝒊𝒄𝒌 𝑳𝒆𝒏𝒂𝒈𝒉𝒂𝒏 Doutor en Filosofía. Curador de gravados e fotografías na Hispanic Society of America.

𝑺𝒂𝒏𝒕𝒊𝒂𝒈𝒐 𝑮𝒂𝒓𝒓𝒊𝒅𝒐 (moderador da xornada) Xornalista. Moito do seu traballo xornalístico céntrase na análise e documentación da idiosincrasia da Costa da Morte.

A 𝒗𝒆𝒄𝒊𝒏̃𝒂𝒏𝒛𝒂 conversou no faladoiro sobre a Dumbría dos últimos cen anos.

Máis aló da conmemoración do paso de Ruth Matilda por terras dumbriesas, esta xornada converteuse, coa participación da veciñanza de Dumbría, nunha reivindicación do valor do noso patrimonio inmaterial, das nosas tradicións.

Como primeira acción, o Concello de Dumbría xuntou ás mulleres do Ézaro de hoxe para recrear unha das máis icónicas imaxes da fotógrafa americana no areal do lugar, tirando polos cabos da arte. 

Retratou o momento unha nova Ruth Matilda de hoxe, que leva anos inmortalizando a Costa da Morte. Ana García, fotoxornalista de La Voz de Galicia quen reproduciu esta réplica /nova interpretación da imaxe de Anderson.

🎬 Aquí o MAKING OF da nova fotografía da ARTE, 100 anos despois.

📸 Imaxes da Xornada Conmemorativa MULLERES, MEMORIA E DIGNIDADE

#Dumbría #Ézaro #DumbríaéHistoria #DumbríaéPatrimonio #DumbríaEsTi #RuthMatildaAnderson #fotografía #historia #patrimonio #RuthMatilda #25N #DeFronte

Galería de imaxes

O contido da expresión “patrimonio cultural” cambiou moito nestas últimas décadas debido, en parte, aos instrumentos elaborados pola UNESCO. O patrimonio cultural non se limita a monumentos e coleccións de obxectos, senon que comprende tamén tradicións ou expresións vivas herdadas dos nosos ancestros e transmitidas aos nosos descendentes; tales como: tradicións orais, artes do espectáculo, usos sociais, rituais, actos festivos, coñecementos e prácticas relativos á natureza e ao universo, así como os saberes e as técnicas vencellados á artesanía tradicional.

Pese á súa fraxilidade, o patrimonio cultural inmaterial é un importante factor do mantemento da diversidade cultural fronte á crecente globalización. A comprensión do patrimonio cultural inmaterial de diferentes comunidades contribúe ao diálogo entre culturas e promove o respecto cara outros modos de vida.

Fonte: UNESCO (Organización de las Naciones Unidas para la Educación, la Ciencia y la Cultura) – Patrimonio Cultural Inmaterial.

#DumbríaéPatrimonio #DumbríaéTurismo

Os celtas tiñan a crenza de que a auga era un elemento dotado de poder divino con virtudes máxicas e poderes curativos. Era como un lazo de unión entre o espíritu da persoa e a vida terrenal.

Tanto os manantiais coma as fontes estaban consideradas algo máxico e sagrado onde no seu interior acollía o espíritu sobrenatural que debía coidarse con delicadeza e relixiosidade.

A través de rituais, esta forza sobrenatural manifestábase na cura de enfermidades, dores corporais, mal de amores e doutros tipos, dando como resultado o benestar xeral da persoa. Nestes casos prevalece a fe sobre a razón.

Destacan as augas milagreiras da Fonte Santa das Neves, en Buxantes, na que os nosos ancestros usaban a auga desta fonte para que os animais desen suficiente leite para amamantar as súas crías.

Quen non viu na festa de Santa Lucía de Olveira limpar cun pano mollado na fonte os ollos do ofrecido? Estes panos tiñan que colgarse nas matogueiras dos seus arredores para que o mal traspasado ao pano se evaporase.

Ademais das “fontes milagreiras”, no Concello de Dumbría abundan as fontes nas que un pode saciar a súa sede.

#DumbríaéPatrimonio #DumbríaéTurismo

O muíño hidráulico foi a máquina máis perfecta e cotizada no rural galego pola súa funcionalidade, rendibilidade e economía, creando uns constumes e un folclore no seu entorno que serían transmitidas de xeración en xeración.

Ainda que algúns muíños eran de uso privado, a maioría eran veciñais ou comunais. O seu reparto era por “pezas”, días, noites ou un determinado número de horas que respondía a un calendario fixado de antemán e transmitido, na maioría dos casos, verbalmente de pais a fillos.

Os accesos eran a través de tortuosos sendeiros que obrigaban a levar a mercadoría, moitas veces de noite, ao lombo.

Ademais da súa funcionalidade para moer, o muíño era un punto de encontro veciñal onde se repasaban as novas, as cancións e os bailes. É aquí onde nace a “muiñeira”.

No catastro do Marqués de la Ensenada aparecen inventariados no ano 1761 un total de 82 muíños no termo municipal do Concello de Dumbría. Pénsase que o máis antigo é o situado no lugar da Carballa (Buxantes), cuxa construcción debeu ser a finais do século XV e comezos do XVI.

Os muíños veciñais sempre foron un lugar de relacións e amores. Os xoves acodían á muiñada rematando en troula, baile e canto.

Inventario de muíños por parroquias:

• Parroquia de Berdeogas: 28.
• Parroquia de Buxantes: 46.
• Parroquia de Dumbría: 40.
• Parroquia do Ézaro: 30.
• Parroquia de Olveira: 34.
• Parroquia de Olveiroa: 9.
• Parroquia de Salgueiros: 15.

#DumbríéPatrimonio #DumbríaéTurismo

Durante moitos anos, os hórreos e os cruceiros foron as dúas construccións emblemáticas de Galicia, debido á gran abundacia dos mesmos. O hórreo xorde para preservar os cereais dos inimigos: a humidade, os ratos e outros insectos.

Dependendo da climatoloxía, dos materiais predominantes nunha rexión, do volume da colleita e do “status” económico, os hórreos construíanse dunha ou doutra maneira. Na nosa zona, o hórreo común é o coñecido como Fisterra. Características: rectangular, estreito e alto, proporcionalmente máis longo, suspendido sobre postes de pedra e cunha porta no costado.

Existe un amplo vocabulario para nomear este tipo de construccións: celeiros, cabaceiros, cabazos, canastros, cabás, graneiros, espigueiros, etc.

Xa no século I a.C., Marco Terencio Varrón, escritor latino que veu a España coas tropas romanas, fala dos hórreos no seu libro sobre a agricultura. Fala concretamente das diferentes maneiras de conservar os cereais, a “Granaria Sublimia” na que o gran se ventila lateralmente e por debaixo por atoparse suspendido e aillado do solo.

Ainda que sone estraño, segundo as referencias históricas, a existencia do hórreo é moi anterior á chegada do millo a Galicia. Namentres, a súa expansión está intimamente vencellada ao cultivo deste cereal.

A meirande parte da propiedade das terras pertencía aos mosteiros e á nobreza. Os labregos que as traballaban tiñan que pagar un imposto, o coñecido como foro, subforo ou diezmo.

No Concello de Dumbría existen sobre uns 794 hórreos, destacando pola súa lonxitude o da Rectoral de Berdeogas, con 15 pés pola cara norte e 16 pola sur; cunha lonxitude de 24m. Pola contra, o máis pequeno é o de Santa Lucía, no lugar de Lucín (Olveira), con tres pares de pés e cunha lonxitude de tan só 2,5m.

Como curiosidade, o hórreo do lugar de Chaín (Berdeogas) ten os pés inclinados. Segundo testemuñas, puido ser consecuencia do terremoto de Portugal do ano 1755, onde morreron máis de 2.000 persoas.

Número de hórreos por parroquias:

• Parroquia de Berdeogas: 143.
• Parroquia de Buxantes: 172.
• Parroquia de Dumbría: 148.
• Parroquia do Ézaro: 73.
• Parroquia de Olveira: 143.
• Parroquia de Olveiroa: 38.
• Parroquia de Salgueiros: 77.

#DumbríaéPatrimonio #DumbríaéTurismo

Un pombal é unha construcción popular para a cría de pinchóns e pombas. O pombal aparece no patrimonio etnográfico galego en menor medida que o hórreo debido ao escaso rendemento que se lle sacaba. A carne de pichón non era moi valorada fronte á doutras aves de corral. Ademais, a pomba era considerada máis un animal a admirar que como alimento.

O esterco que xeraba o pombal era escaso e un número excesivo de pombas podía ser contraproducente para a sembra do campo. Por este motivo, facer grandes pombais de pedra con tellado considerábase máis un símbolo de estatus social e reservábase para as grandes leiras de clases sociais altas e para o pazo galego. Xa o di o refrán “Palomar, capilla y ciprés, pazo es”.

No Concello de Dumbría destacaca o pombal situado no lugar de Berdeogas, a carón da igrexa parroquial, do castro e da carballeira Devesa da Lúa.

É unha fermosa mostra de pombal feita con pezas de cachotería encintadas que fano destacar de maneira especial. Un tellado a unha auga, con tella do país para a cuberta. Ten forma de ferradura o que lle imprime un aspecto distinto, a súa pranta é circular e o corpo cilíndrico.

Unha única porta serve de acceso ao mesmo e, para a entrada das pombas, situáronse preto da cima uns buratiños cadrados. Un beirado sobresae arredor do perímetro, servindo de lugar de pousadoiro das pombas.

#DumbríaéPatrimonio #DumbríaéTurismo

Un cruceiro é un monumento relixioso constituído por unha cruz de pedra, cunha ou varias imaxes, elevada sobre unha columna asentada sobre unha plataforma e situado, normalmente, en lugares públicos.

O cruceiro é un dos monumentos máis fortemente enraizado na terra e na cultura galegas. Está intimamente vencellado á paisaxe rural galega. O cruceiro tamén é característico doutras rexións do mundo con fortes raíces católicas, como por exemplo Irlanda onde se chama high cross, tamén en Francia, Alemaña e Gran Bretaña hai cruceiros.

As principais funcións dos cruceiros son: a santificadora de camiños, a protectora de sinistros, a conductora de peregrinos, o descanso para camiñantes, a anunciadora da proximidade a santuarios, a comemorativa de acontecementos históricos, etc.

As partes dun cruceiro son ser: a cruz (co anverso adicado ao Cristo crucificado e co reverso á Virxe), o capitel, o fuste, o pedestal e a plataforma (a parte inferior do cruceiro, composto de varios escalóns).

No Concello de Dumbría abundan os cruceiros e as cruces. A continuación expóñense por parroquias os que se conservan na actualidade:

• Parroquia de Berdeogas: Cruceiro da Grixa, Cruceiro da Pedriña e Cruceiro de Cándido.
• Parroquia de Buxantes: Cruceiro do Marco do Couto, Cruceiro da Fonte Santa, Cruceiro de Figueiroa, Cruceiro do Campo de Buxantes, Cruceiro da Porta da Igrexa e Cruceiro do Cemiterio.
• Parroquia de Dumbría: Cruceiro da Grixa, Cruceiro das Herbas, Cruz de Cheo e Cruz de Laureano.
• Parroquia do Ézaro: Cruceiro de Santa Uxía, Cruceiro da Igrexa do Ézaro e Cruz de Pao.
• Parroquia de Olveira: Cruceiro da Grixa, Cruceiro de Vilar, Cruz do Logoso e Cruz Vao de Ripas.
• Parroquia de Olveiroa: Cruz do lugar de Olveiroa e Cruz da Pontella.
• Parroquia de Salgueiros: Cruceiro do lugar de Salgueiros e as catro cruces arredor da igrexa.

Fonte: “El ayuntamiento de Dumbría. Historias, tradiciones y costumbres” de Modesto García Quintáns.

#DumbríaéPatrimonio #DumbríaéTurismo

Primeiro cabe falar do termo etnografía consistente no método de estudo ou investigación social empregado pola antropoloxía, na que se observan prácticas culturais de grupos sociais, que dan conta das súas tradicións e culturas.

As distintas construccións do mundo popular no Concello de Dumbría sitúanse, por regra xeral, arredor das rúas, conformando así núcleos de poboación longos, seguindo os sinuosos camiños que discorren por estas terras.

Pois sobre isto versa este apartado, o estudo de elementos como cruceiros, muíños, fontes, pombais, hórreos,… no termo municipal de Dumbría.

#DumbríaéPatrimonio #DumbríaéTurismo

Do século VI a.c. ao V d.c. aparece unha cultura coñecida como “castrexa“, froito da fusión das civilizacións autóctonas con outras procedentes do continente europeo. Comeza o cultivo de plantas, principalmente dos cereais, e a domesticación de animais salvaxes.

Os asentamentos urbanos formábanos grupos de familias xerarquizados situados en lugares protexidos e fortificados como os cumios das montañas ou as beiras dos ríos. É así como xorden os castros.

A poboación castrexa de Dumbría semella ser froito da emigración de tribus procedentes das montañas do Cáucaso que, arredor dos séculos VI-V a.c., penetraron na Península Ibérica e remataron o seu periplo no “finisterre“.

O historiador Benito Vicetto, na súa Historia de Galicia do ano 1865, pon en Dumbría o lexendario combate que mantiveron os xefes militares da zona: os Céltigos e os Noerios. Sobre esta loita, Eduardo Pondal fixo un poema.

No termo municipal do Concello de Dumbría abundan os castros, aínda que non se aprecian como os típicos castros restaurados, rehabilitados e visitables.

Destaca principalmente o Castro de Berdeogas, situado a uns 200m da igrexa parroquial. Outros castros reseñables son: o Castro do Logoso (a 400m do Logoso), o Castro do Fragoso (a 1,2km da factoría de Ferroatlática en Dumbría), o Castro de Regoelle (a 200m de Regoelle), o Castro de Olveiroa (a 600m da igrexa parroquial de Olveiroa, os veciños coñéceno como O Castelo), o Castro das Teixoeiras (a 1,4km das Teixoeiras), o Castro de Dumbría (a 50m de Dumbría) e o Castro de Buxantes (en Buxantes).

Existen numerosos topónimos dentro do Concello de Dumbría que fan referencia a poboados castrexos, aínda que non se contemplan vestixios reais no terreo pola falla de estudos arqueolóxicos; como por exemplo: O Castelo, A Croa, a Eira dos Mouros, O Castrillón, O Casteliño, a Casa dos Mouros, O Castro,…

#DumbríaéPatrimonio #DumbríaéTurismo